Инсон жарохат олганида биринчи ердам кандай курсатилади? Биринчи тиббий ердам кўрсатиш турлари

тиббий биринчи ёрдам

Олдинги маколаларимизда кандли диабет турлари ва даволаш йуллари, озик-овкат махсулотларидан захарланганда биринчи ердам хамда кон суюлтириш йуллари хакида гаплашдик. Бугун эса, Тиббий биринчи ёрдам турлари хакида гаплашамиз. Бахтсиз ходиса руй берганда, киши шикастланганида ёки тусатдан касал булиб колганда, биринчи навбатда нима килиши керак? Унинг хаётини саклаб колиш ва ёмон асорат колдирмаслик учун тиббий хизмат ходими етиб келгунича ё уни даволаш муассасасига олиб боргунча куриладиган тез ва оддий тадбир бу, унга курсатиладиган биринчи ердамдир.

Тиббий биринчи ёрдам уз-узига ёки бошкалар томонидан курсатилиши мумкин. Шикастланган одам жарохатини узи боглай олса. Бирор сабабга кура кунгли бехузур булганда огзига бармогини тикиб кайт килишга куввати келса Уз-узига биринчи ёрдам курсатиш, ёрдам бошка кишилар томонидан курсатилса, узаро биринчи ёрдам курсатиш деб аталади.

Кишининг хаёти хавф остида колганда, масалан, кон кетаётганда, захарланишда, одам сувга чукканда, шок холатида, ток урган ва бошка холларда дархол биринчи ёрдам курсатиш зарур булади. Кейинги курсатиладиган тиббий ёрдам биринчи ёрдамнинг канчалик тугри курсатилганига боглик.

Масалан, суяк очик синганда боглов ва шина (тахтакач)нинг тез хамда тугри куйилиши купинча шок ва бошка огир касалликларнинг олдини олади. Ва шикастланиб бехуш ётган кишини ёнбоши билан ёткизиш трахея ва бронхларга кусук массаси хамда кон кетиб колмаслигига ёрдам беради.

Биринчи ёрдам кандай тадбирлар гурухини уз ичига олади

  1.  Ташки шикастловчи омиллар (электр токи босиб колган, огир нарса ва бошкалар)- таъсирини дархол бартараф этиш ёки шикастланган кишини нокулай шароитдан холи килиш (сувдан, ут тушган жойдан олиб чикиш ва бошкалар).
  2. Шикастланиш характерига караб биринчи ёрдам курсатиш (суяк чикиши, суяк синиши, захарланиши хушдан кетиш, жарохатланиш, куйиш ва бошкаларда).
  3. Якин атрофдаги касалхона, ПОЛИКЛИНИКа фельдшерлик пункти, хатто дорихонага дархол мурожаат килиш.

Одам тусатдан касал булиб колганида, турли хил бахтсиз ходисалар руй берганида (масалан, транспортда, ут тушганида ва бошкалар) албатта тез ёрдам машинасини чакириш зарур. Чунки бундай холларда кишининг хаёти хавф остида турган булиши мумкин. Ноилож колган холлардагина касал ёки шикастланган кишини дуч келган транспортда даволаш муассасасига олиб боришга турри келади.

Тиббий муассаса якинрок булса, шикастланган кишини икки киши кулга, стулга утказиб ёки замбилда кутариб борса хам булади. Тугри биринчи ёрдам курсатиш учун доим тегишли билим ва малакани ошириб бориш лозим. Ишхона, автомашина ва уйдаги аптечкада биринчи ёрдам кусатиш учун зарур булган хамма нарсалар булиши зарур.

Аптечка – биринчи тиббий ёрдам курсатишда асосан уз узига ва узаро ёрдам беришда ишлатиладиган дори-дармонлар комплекти. Аптечка ишлатилиш шароитига ва кандай максадда ишлатилишига караб оналар ва болалар аптечкаси, косманавтлар аптечкаси, индивидуал аптечка, шунингдек, биринчи ёрдам курсатиш универсал аптечкаси каби турларга булинади.

Тиббий биринчи ёрдам курсатиш универсал аптечкаси корхона, транспорт, поход, дала ва уйда биринчи ёрам бериш учун хизмат килади. Унда огрик колдирувчи дорилар, яллигланишга карши дорилар амидопирин, анальгин, ацетилсалицилат кислота. Тинчлантирувчи дорилар валериана настойкаси.

Билгам кучирувчи дорилар йуталга карши таблетка. Меъда-ичак касалликлари дорилари натрий бикарбонат ичимлик содаси, ичакда тупланган елни шимувчи активлаштирилган кумир. Юрак сохасида огрик  пайдо булганда ичиладиган валидол таблетаси. Хушдан кетганда хидлатиладиган аммиак эритмаси нашатир спирти.

Яраларни ювиш учун калий перманганатнинг пушти рангли эритмаси. Огиз ва томок шиллик пардаси зарарланганда чайиш учун 1 стакан сувга 1 чойкошик борат кислота. Ушбу тайёрланган борат кислота эритмаси ва калий перманганатнинг пушти рангли эритмаси. Тирналган жойларга ва яралар атрофига суртиш учун ишлатиладиган антисептик моддалар йоднинг спиртдаги эритмаси. Терини дезинфекциялаш ва юмшатиш учун кулланиладиган бор вазелини булади.

Жароҳатни боғлаш учун ишлатиладиган воситалар

Бундан ташкари, боглов воситалари – боглов пакети, стерилланган бинт, стерилланган пахт., Бактерицид малхам, резина, кон кетишини вактида тухтатиб туриш учун ишлатиладиган резина жгут. Кул-оёк суяги синганда ва чикканда куйиладиган шина, тана хароратини улчаш учун термометр, дори ичиладиган стаканча, кузни ювиш учун тутиладиган ваннача хам булади.

Оналар ва болалар аптечкасида эмадиган болаларни парвариш килиш учун керак буладиган нарсалар.Сургич пустишка, килизма учун   ишлатиладиган юмшок учли спринцовка, куз пипеткаси, сув харорати улчанадиган термометр. Тана харорати улчанадиган термометр, губка, полиэтилен плёнка, дока, болалар совуни, антисептик моддалар.

Йоднинг спиртдаги эритмаси, калий перманганат порошоги, борат кислота порошоги. Боглов материаллари стерилланган бинт, стерилланган пахта, бактерицид малхам шунингдек, вазелин мойи. Юмшатувчи дори болалар креми, тери бурмаларига сепиладиган болалар присипкаси булади.

Индивидуал аптечка ядро ва кимёвий куроллардан шикастланганда шикастловчи факторлар таъсиридан саклаш. Еки таъсирини камайтиришда, шунингдек, юкумли касалликларнинг олдини олишда, уз-узига ва бир-бирига хизмат курсатиш учун мулжалланган.

Индивидуал аптечка махсус сикмалар ва панелларга солиб, пластмасса кутича хоначаларига жойланган турли дори-дармонлар. Огрик колдирадиган, радиациядан, кимёвий ва бактериаологик куроллардан химоя киладиган ва бошка комплектидан иборат.

Огрик колдирадиган дорилар махсус шприц сикмага солинган кути огрик билан кечадиган суяк синиши жарохатланиш ва куйганда шок руй бермаслигининг олдини олиш максадида ишлатилади. Фосфорорганик захарловчи моддалардан захарланишнинг олдини олувчи дори ”Кимёвий хужум» сигнали берилганда кабул килинади.(1-2 таблетка) Ва айни пайтда противогаз хам кийилади. Кейинги ичиладиган дори таблеткаси 5-6 соат утгач кабул килинади.

Бактерияларга карши дорилар

Бактерияга карши ичиладиган 2-сонли дори меъда-ичак фаолияти бузилганда кабул килинади. Биринчи суткада бир йула 7 таблетка, кейинги икки суткада 4 таблеткадан ичилади. Радиациядан химоя килувчи 1-сонли дори радиация хавфи тугилганда бир йула 6 таблетка, бу хавф кайтарилганда яна 6 таблетка ичилади.

Бактерияга карши ичиладиган 1-сонли дори бактерия юкиши хавфи тугилганда, юкумли касалликларнинг биринчи аломатлари пайдо булганда, шунингдек, жарохатланган ва куйганда кабул килинади. Дастлаб бир пеналдагиси (5 таблетка) сув билан ичилади, 6 соат Утгач, иккинчи панелдагиси (5 таблетка) истеъмол килинади.

Радиациядан химоя килувчи 2-сонли дори радиоактив чукиндилар тушганидан кейин (айникса, консерваланмаган сутни овкатга ишлатишга келган холларда) ичилади. Асосан болаларга кунига 1 таблеткадан 10 кун ичириш керак. Кусишга карши ичиладиган дори нур теккан замони (1 таблетка) ва бош шикастланиб, кунгил айниганда ичиш тавсия этилади.

Шуни назарда тутиш керакки, юкорида айтиб утилган огрик колдирадиган ва радиациядан химоялайдиган 2-сонли дорилардан (булар тула улушда берилади) ташкари барча дориларни. 8 ёшгача булган болаларга таблетканинг 1/4 булагини, 8 ёшдан 15 ёшгача булган болаларга 1/2 булагини ичириш лозим.

«Биринчи тез ердам» китобидан:
Тузувчилар: Ю Толипов; З Хамдамова;
Мухаррир: А Хамро кизи
Такризчи:
Тохир Ибрагимов
тиббиет фанлар доктори, профессор

Rating
( 1 assessment, average 5 from 5 )
Макола екдими? Уртокларингиз билан булишинг!:
Islife
Изох колдиринг! Жавоб оласиз...

;-) :| :x :twisted: :smile: :shock: :sad: :roll: :razz: :oops: :o :mrgreen: :lol: :idea: :grin: :evil: :cry: :cool: :arrow: :???: :?: :!: