Бугунги мавзу: Болаларни қандай тарбиялаш керак ва болага тўғри муносабат ҳақида бўлади.
Агар “таълим” сўзи остида сиз болага ўзига ёрдам бериш, уни бошқалар билан яшаш ва ўйнашга ўргатиш, барча янгиликларни синчковлик билан ўрганиш, ҳис-туйғуларини ошириш, қизиқишларини ривожлантиришга ёрдам беришни назарда тутсангиз, демак таълим тугрисида сизда катта муаммо мавжуд.
Болаларни қандай тарбиялаш керак, бу умуман осон эмас. Ҳеч қандай сеҳрли «тўғри йўл» йўқ. Фарзандингизни қандай тарбиялаш сизнинг оилангизни бошқалардан ажратиб турадиган барча хусусиятларга боғлиқ. Тартиб-интизом болангизни ўзингиз хоҳлаган нарсани қилишга мажбурлаш дегани эмас. Сиз болани «яхши» бўлишга мажбурлай олмайсиз. Албатта, баъзи болалар сизга ёқмайдиган ишларни қилишни тўхтатадилар, чунки улар бақириш ва қўпол муомиладан кейин қўрқиб кетишади.
Агар ота-оналар фарзандларига ғамхўрлик қилмасдан ўз ишлари билан банд бўлсалар, улар жанжал ёки оғир кунларни бошдан кечирганда итоатсиз бўлишади. Шунинг учун болалар одатда ота-оналарининг хатти-ҳаракатларини такрорлашларини ёдда тутиш керак. Бу масъулиятни иложи борича ҳис қилган ҳолда ўзингизни қандай тутишингизга эътибор беринг, чунки болалар тезда ҳамма нарсани ўзларига олишади ва сизнинг хатти-ҳаракатларингизни нусхалашга ҳаракат қилишади.
Қуйидаги маслаҳатлар ота-оналик муаммоларини ҳал қилишга ёрдам беради.
Жазолаш ўрнига, кўпроқ мақтанг
Кичик болалар мақтовни яхши кўрадилар, улар эътиборга тушишни яхши кўрадилар. Агар сиз болаларнинг ўзингиз ёқтирган хатти-ҳаракатларини рағбатлантирсангиз, бола сизни хурсанд қилиш учун кўпроқ ҳаракат қилади. Ота-онанинг фарзандини қучоқлаши, қарсак чалиши, жилмайиши, қилаётган ишига қизиқиши, буларнинг барчаси бола учун энг катта мукофот ва далдадир.
Фарзандингиздан оқилона умидлар қилинг
Фаол, жуда бақувват болалар «еҳтиёт бўлинг», «жим», «кутинг» ва ҳоказо каби сўзларни тушунмайди. Уларга нима деганингизни тушуниш учун вақт беринг, буни қандай қилиш кераклигини ўз мисолингиз билан кўрсатинг ва бола билан керакли ишларни бажариш орқали янги билимларни мустаҳкамланг ва шу билан сиз болага янги хатти-ҳаракатларни ўрганишга ёрдам берасиз.
«Йўқ» сўзини фақат жуда зарур бўлганда фойдаланинг
Фарзандингиз қабул қилинадиган хатти-ҳаракатлар учун аниқ чегараларни белгилаши керак. Агар бола ўзининг барча ҳаракатлари учун ҳеч нарса олмаса, у саросимага тушиб, довдираб қолади. Лекин сиз нима муҳимлигини ҳал қилишингиз керак. Агар кўп қоидалар бўлмаса, болангиз тезда ўрганади.
Бола билан келишишни ўрганинг
Сиз хоҳлаган вақтда болани овқат ейишга, ухлашга ва ҳожатхонага боришга мажбурлай олмайсиз. Сиз болани сизни тинглашга мажбур қила олмайсиз, чунки сиз янги зиддиятларни келтириб чиқарасиз. Болаларда зарурий хулқ-атворни шакллантириш ва бола билан олдиндан келишиб олиш низоларни камайтиришга ва бола билан муносабатларни тартибга солишга ёрдам беради. Болани чалғитишга ҳаракат қилинг ёки боланинг эътиборини ёқимли нарсага қаратиш учун ўзингизнинг ҳийла-найрангларингизни синаб кўринг
Кичкинтойнинг эътиборини ўзингиз ёқтирмайдиган нарсадан ўзингиз ёқтирадиган нарсага чалғитиш одатда осон. Диққатингизни ўзгартириш сиз таслим бўлганингизни англатмайди, лекин унинг ҳайратланарли ижобий томони бор. Агар бола телевизордаги тугмалар билан ўйнаса, унга ўйнаш учун эски чироқни таклиф қилинг ёки бола телевизор кўришга ҳаракат қилганда уни ёқишини сўранг. Агар қиз косметика билан ўйнашни хоҳласа, уларни бошқа сумкага солиб, унга турли хил шиша ва қутиларни беринг.
Муҳим ишларда сабр қилинг
Болани сўкиш ва уни безовта қилиш сизга керакли натижани бермайди. Агар ёш болалар мунтазам равишда «агар телевизорга тегишни тўхтатмасангиз, мен сизни жазолайман» деган сўзларни эшитса, улар тезда сўзларни эътиборсиз қолдиришни ўрганадилар. Чунки бу улар учун ҳеч қандай аҳамиятга эга эмас. Шунинг учун тушунтириш, моделлаштириш ва рози бўлишни ўрганиш, шунингдек, қарорларингизда изчил ва қатъиятли бўлишни ўрганиш муҳимдир.
