Мия шикастлари, мия чайкалиши ва мияга кон куйилиши

miyaga qon quyilishi

Мияга кон куйилиши ва эзилиши

Олдинги маколаларимизда асаб тизими касалликлари, меда (ошкозон) огриши сабаблари ва даволаш йуллари хамда буйрак кучсизлигини даволаш хакида гаплашдик. Бугунги макола, калла ичига кон куйилиши, калла суяги синганда суякларнинг ботиши, миянинг шишиши ва бошкалар хакида булади. Одатда суяк синиклари ботганда бош мия бир вактда каттик эзилади ва лат ейди, мия тукималарининг каттик шикастланишидан мия шишади. Калла суяги ва мия шикастланишининг огир-енгиллиги бу икки холдахам дархол намоён булади. Лекин мияга кон куйилиши бир оз огир кечади.

 Баъзан енгил шикастланган булишига карамай, мия, айникса, унинг пардаларидаги кон томирлар ёрилиб кетиши мумкин. Мия эзилишининг биринчи белгиси бош огригининг кучайишидир. Бемор безовталана бошлайди ёки уйку босади, кейин хушидан кетади, юрак фаолияти ва нафас бузилиб, унинг хаёти хавф остида колади. Шикастланган одам факат касалхонада даволанди.

Баъзан (мия эзилганда, унга кон куйилганда) жаррохлик амалиёти утказишга тугри келади. Шикастланган киши тезлик билан касалхонага олиб борилади (албатта, замбилда). Ходиса содир булган жойда курсатилган биринчи ёрдам дархол жарохатга антисептик боглов куйишдан иборат. Кулок, бурундан кон окаётган булса, микроб тушиш хавфи борлиги учун дока ёки пахта тикиш ярамайди.

Агар юрак тухтаб колса, у массаж килинади, сунъий нафас олдирилади. Калла суяги ва мия шикастланишининг олдини олиш учун умумий шикастланишларнинг олдини олишда кулланиладиган тадбирлар билан бир каторда курилишда ишлаганда, мотоцикл минганда, хоккей уйнаганда бошга каска кийиб олиш керак.

Калла суяги ва мия шикастлари – калла ва унинг ичида жойлашган мия тукималари хамда мия пардаларининг механик шикастланиши. Ёпик ва очик шикастланиш фарк килинади. Ёпик шикастланишда мия ва унинг пардаларига инфекция тушмайди, чунки бош терисига путур етмайди, факат юмшок тукималар шикастланиб, калла суяги бутун колади. Очик шикастланишда юмшок тукималар билан калла суяклари баравар зарарланади.

 Бунда жарохатга деярли хамма вакт микроб тушиш хавфи булиб, менингит, абсцесс, энцефалит каби асоратларга олиб келади. Очик шикастланишда мия каттик пардасининг яхлитлиги бузилса, буни мияга кириб борувчи шикастланиш дейилади (бунда мияга инфекция кириш хавфи купрок булади).

Калла суягининг шикастланиши ёрилган, тешилган ва эзилган синишлар, калла асоси суякларининг синиб, бурун ва кулок ёндош бушликларининг очилиб (баъзан очилмай) колиши куринишида булиши мумкин. Калла асоси суяги синганда бурун хамда кулокдан кон ва орка мия суюклиги келади, куз атрофига кон куйилади.

Мия чайкалиши

Ёпик ва очик шикастланишда мия чайкалиши, лат ейиши ва эзилиши мумкин. Булар алохида ёки бирга руй  беради. Мия чайкалиши асосан ёпик шикастланищда кузатилади. Бош миянинг лат ейиши бошка тукима ва органларнинг лат ейишидан фарк килади. Бош мия ёпик шикастланишда калла суяги синиклари мияни шикастлаганда очик, айникса, ичга кириб борувчи шикастланишда эса бевосита лат ейди.

 Бош миянинг лат ейиши хам мия чайкалиши каби кишининг бирдан, лекин узок вахт (бир неча соат, кун ва хафта) хушдан кетиши билан утади. Мия лат еганда тананинг унга карама-карши томонида сезувчанлик ва харакат бузилади (фалаж булиб колади), бош миянинг чап ярим шари лат еганда нутк узгаради. лат ейишнинг енгил формаларида харакат килиш, сезувчанлик ва бошка бузилишлар 2-3 хафта давомида бутунлай тузалиб кетади, огир формаларида эса асоратлар колиши (бемор чала ёки тулик фалаж булиши, нутки узгариши, тутканок тутиб туриши) мумкин.

«Биринчи тез ердам» китобидан:
Тузувчилар: Ю Толипов; З Хамдамова;
Мухаррир: А Хамро кизи
Такризчи: Тохир Ибрагимов
тиббиет фанлар доктори, профессор

Rating
( 1 assessment, average 5 from 5 )
Макола екдими? Уртокларингиз билан булишинг!:
Islife
Изох колдиринг! Жавоб оласиз...

;-) :| :x :twisted: :smile: :shock: :sad: :roll: :razz: :oops: :o :mrgreen: :lol: :idea: :grin: :evil: :cry: :cool: :arrow: :???: :?: :!: