Oldingi maqolalarimizda miya shikastlanishi, terini mayin qilish hamda buyrak og’rig’ini davolash haqida gaplashdik. Bugungi maqolamizda esa, asab tizimi kasalliklari inson hayotining sifatiga va uning ishlashiga katta ta’sir qilishi haqida gaplashamiz. Muntazam mexnat faoliyati, ortiqcha ish, stress va noqulay tashqi omillar ko’pincha asab tizimining engil, ammo doimiy nosozliklarining rivojlanishiga olib keladi: surunkali bosh og’rig’i, aqliy faoliyatning pasayishi, reaktsiyalarning inhibe qilinishi va boshqalar.
Afsuski, bunday hollarda odamlar kasalliknu to’g’ri davolash o’rniga, tez-tez, retseptsiz og’riq qoldiruvchi vositalar yoki asab tizimining turli xil stimulyatorlari (toniklar, kofein va taurinni o’z ichiga olgan ichimliklar) ga murojaat qilishadi. Bunday yondashuv nafaqat muammoni hal qilmaydi, balki uni yanada kuchaytiradi. Chunki, u shunchaki bosh og’rig’ining asosiy sababini va aqliy faoliyatning pasayishini yashiradi.
Bunday kasallikning paydo bo’lish sabablari nimada
Hatto kichik bosh jarohatlariga ham e’tibor bermaslik xavflidir. Misol uchun, o’z vaqtida davolanmagan miya chayqalishi xavflidir. Chunki, surunkali bosh og’rig’i keyinchalik rivojlanishi mumkin. Shuningdek, qariyalarda fikrlash va xotiraning yomonlashishini e’tiborsiz qoldirmaslik kerak, bu ko’rinishlarni keksa yoshga bog’lash noto’g’ri.
Keksa demansning ko’p shakllarida, kasallikning dastlabki bosqichlarida nevrologga o’z vaqtida murojaat qilish bilan oldini olish va davolash mumkin. Agar, siz asab tizimining yoshga bog’liq muammolarini e’tiborsiz qoldirsangiz, u holda kasallik davolash allaqachon samarasiz yoki butunlay imkonsiz bo’lgan bosqichga o’tishi mumkin.
Asab tizimidagi nosozliklar bo’lsa, o’z-o’zini davolash bilan shug’ullanmasdan mutaxassis bilan maslahatlashish kerak. Faqat nevrolog to’g’ri tashxis qo’yishi, etarli davolanishni buyurishi va xavfsiz dori-darmonlarni tanlashi mumkin.
Qanday tasniflash mumkin
Kasallikning lokalizatsiyasiga asoslanib, markaziy va periferik asab tizimining kasalliklari ajralib turadi. Birinchisida, biz miya va orqa miya bilan bog’liq muammolarni tushunamiz. Ikkinchisida-butun tanada ishlaydigan nervlardagi muammolarni tushunamiz.
Asab tizimining kasalliklari tabiatiga ko’ra quyidagilarga bo’linadi:
- travmatik
- qon tomir
- irsiy
- yuqumli.
Kasallik alomatlari nimalarda ko’rinadi
Quyidagi belgilar markaziy asab tizimining noto’g’ri ishlashini ko’rsatadi:
- Tananing har qanday qismida sezuvchanlik yo’qolishi,
- Bosh, bo’yin, orqa va oyoq-qo’llarda og’riq,
- Muvofiqlashtirishning buzilishi, beqaror yurish,
- Ko’rish, ta’m, eshitish va xushbo’y idrok etishning buzilishi,
- Asabiy tik, spazmlar va konvulsiyalar,
- Mushaklardagi zaiflik yoki ularning ohangida keskin o’sish,
- Ongni yo’qotish,
- Bosh aylanishi,
- Ruhiy kasalliklar,
- Uyqusizlik,
- Xotira va fikrlashning sezilarli darajada yomonlashishi,
- Quloqlarda shovqin.
